Cel: Rozwój figur
Rozwój figur jest bazowym celem, który osiągamy poprzez zwiększenie wartości figur i ich ról na szachownicy. Dobrze rozwinięte figury mają zdecydowanie większą siłę rażenia niż nierozwinięte i pomagają ci uzyskać kontrolę nad wieloma sekcjami szachownicy.
Rozwój figur
Cechy, które wpływają na osiągnięcie celu jakim jest rozwój:
- Polepsz pozycję najmniej aktywnym figurom,
- Wymień mniej aktywne figury na bardziej aktywne figury przeciwnika,
- Zabezpiecz mocne pola dla swoich figur,
- Zneutralizuj najlepszą figurę przeciwnika,
- Ogranicz rozwój figur przeciwnika.
Przyjrzyjmy się jak to wygląda w praktyce.
1. Rozwój figur poprzez polepszenie pozycji najmniej aktywnym figurom.
Zadajmy sobie 2 pytania:
- Którą figurę należy polepszyć?
- Dokąd powininna iść (gdzie można zmaksymalizować jej rolę)?
Spójrzmy na poniższy przykład. Białe na posunięciu. Co byś zrobił, żeby poprawić rozwój swoich figur?
Krok 1 – znajdź najmniej aktywną figurę.
Najmniej aktywna figura to taka, która nie odgrywa znaczącej roli w danym momencie. W naszym wypadku będzie to zdecydowanie skoczek na bandzie.
Krok 2 – zdecyduj dokąd ta figura powinna zmierzać.
Określiliśmy, że należy zająć się skoczkiem, teraz na jakie realne pole i z jakim celem go przerzucić. Odpowiadając sobie samemu na to pytanie widzimy, że na c4 będzie zdecydowanie aktywniejszy. Białe zaczęły od posunięcia 1. Sb2! Wf6 2. Hc3 wtrącenie aby wymusić kolejne osłabienie piona c6. 2…c5 3. Sc4 i otrzymujemy pozycję:
Czarne zagrały 3…He7 4.Hg3 We6 5.Se3 i zobaczmy diagram
Widzimy, że grozi straszliwe Sf5+ z wygraniem hetmana. Czarne wybrały 5…Hd8 6.h4! Grajmy odważnie, atakujmy osłabionego króla. Mamy wszystkie przesłanki do tego aktywne figury, ograniczona ilość obrońców króla przeciwnika. 6…Kh7 7.Hg4 z atakiem na wieżę 7…He8 8.Wf1! Poprawiamy pozycję wieży i kierujemy ją do ataku.
Widzimy jak mocne figury są białych partia dobiega końca. Zagrane jeszcze było 8…Sd8 9.Wdf2 naturalnie, że kolejne siły do ataku wzmacniamy. 9…Kg7 i po 10.h5 czarne poddały się, gdyż zbyt wiele figur atakuje króla co uwidacznia nasz diagram.
2. Wymień mniej aktywne figury na bardziej aktywne figury przeciwnika.
Białe na posunięciu. Pozycja jest dość napięta ale decyzje trzeba podjąć.
Można by ten przykład podpiąć pod mnóstwo tematów takich jak: taktyka, strategia, gra środkowa, dynamika pozycji. My skupimy się jednak nad naszym elementem czyli pozbawieniu aktywności figur przeciwnika poprzez wymianę naszych mniej aktywnych.
Białe zagrały 1. Hd1!! piękny ruch, najtrudniejsza decyzja z całej partii. Jednak w wielu bocznych wariantach Hd3 przeszkadzał w niemalże każdym. Alternatywą było Hb3. 1…bxc4
Przelećmy jeszcze na szybko 1…Hxd1 (inne możliwości są jeszcze gorsze) 2. Wfxd1 Wfc8 3. cxb5 axb5 4.Wac1 z olbrzymią przewagą w postaci ataku na c7. Oczywiście nie wolno Wa6 pobronić skoczka na c6, z uwagi na Wxc6 Wxc6 Se7+ z wygraniem figury. Końcowa pozycja wygląda nastepująco:
Wrócmy do głównej ścieżki po 1…bxc4 2. Sxc7 Wac8 3. Sxe6 fxe6 wymieniliśmy na e6 i osłabiliśmy strukturę pionową przeciwnika.
Diagram przedstawia pozycję po 3…fxe6.
Reagujmy na zmiany
Białe wybrały 4. Ha4! tym razem mamy co atakować tym posunięciem, pionki a6, c4 są pod szybkim atakiem oraz pozycja czarnego hetmana nie jest już bezpieczna z uwagi na brak białopolowego gońca czarnemu.
4..c3 5. Sg5 także bxc3 prowadziło do podobnych skutków, nie ma co obawiać się o piona c3. 5…Wfe8 6. bxc3 h6 7. Sf3 i pozycja jest krytyczna dla czarnych.
Czarne zagrały 7…Sxe4? choć trudno coś sensownego już doradzić, jedynie Hb5 przedłużało grę, choć i tam białe mają materialną już przewagę. 7…Hxe4 również jest słabe z uwagi na 8. Sd4! i biały Gg2 atakuje hetmana i wygrywa na c6 skoczka kończąc partię.
8. Se1! proste i skuteczne, jeśli tego nie widzisz to znak, że trzeba rozwijać taktykę 8…Sxc3 inaczej spada figura na e4 9. Hxc6! i po kilku ruchach wygrały partię.
3. Zabezpiecz mocne pola dla swoich figur
Rozwój figur, innymi słowy poprawa pozycji twoich figur często oznacza umieszczenie ich na dobrych polach. Jednak dobre pola nie zawsze są dostępne za darmo. Często trzeba „stworzyć” im fundament by ustały na tych polach.
Zacznijmy od wyjaśnienia na prostym przykładzie, w jaki sposób możemy zabezpieczyć sobie placówkę na danym polu.
Aby zabezpieczyć naszego skoczka na dłużej na polu f5 zaczynamy od ruchu
1. h5! po którym czarne nie są w stanie walczyć z silnym skoczkiem na polu f5. Nie gwarantuje nam to jeszcze zwycięstwa, lecz osłabienie skrzydła królewskiego, słabość do końca partii piona na g7 daje spore szanse białym na zwycięstwo.
Następna pozycja świetnie oddaje nasz cel.
Rozwój figur znacząco zwiększa nasze szanse
Po debiucie białe uzyskały przewagę w postaci lepszego rozwoju swoich figur oraz większej aktywności. Brakuje 0-0, We1 i wszystkie figury grają swoją rolę. Ostatnim ruchem czarnych było nieostrożne g6, należało zagrać e6, jednak wciąż nie dające wyrównania. Białe wtrąciły jeszcze Gd2 i otrzymujemy pozycję widoczną powyżej na diagramie.
Pytanie, które pole należy zabezpieczyć i dla jakiej figury i z jakim celem?
Po krótkim czasie widzimy, że najlepsze szansę zarówno do ataku jak i ograniczenia możliwości czarnych dałby skoczek na polu c6.
Nastąpiło: 1…a5 broniąc piona na b4 2. Se5 Gg7 3. Sc6! i czarne nie są w stanie skończyć rozwój i pozostają z królem w środku.
Pierwsza część planu zagrana, figura poprawiona, skoczek atakuje e7, naturalnie Hd8 ucieknie od razu. Dodatkowo czarnym bardzo trudno jest walczyć z tym silnym skoczkiem, który pośrednio odbiera czarnym opcję roszady, z uwagi na piona e7.
3…Hb6 4. Gb5! oczywiście wzmacniamy skoczka i dodatkowo wiążemy skoczka na d7 odbierając mu np. próbę wymiany poprzez Sb8.
4…Wc8 5.0-0 kończymy rozwój, ostatnia figura We1 brakująca do pełni aktywności. 5…e6 6. Wac1 i zobaczmy zmiany na diagramie.
Pełna dominacja
Widzimy olbrzymie zmiany, czarne są całkowicie bezbronne, głównie z uwagi na brak roszady (cały czas po 0-0 będzie Se7). Jedna błędna decyzja zagrania g6 z planem postawienia gońca na tej przekątnej, w tym momencie uwydatnia konsekwencje. W tej krytycznej już pozycji czarne wybrały 6…Wc7 licząc za pewno na 0-0 i wieża po Se7 nie wisi na c8.
7. Gf4 Wc8 8. Wfe1 co tu wiele mówić dodatkowe figury poprawiły pozycję, czarne mogą się już poddać. 8…Wa8 9. Gd6 paraliżuje czarne w zupełności.
Za późno na obronę, nastąpiło jeszcze 9…Gf8 10. Se5! kończy szybko. Z uwagi na związanie skoczka na d7, wisi dodatkowo na f7 i naturalnie wieża na a8, co możemy na spokojnie przeanalizować poniżej.
10…Ha7 11. Gxd7 1-0 to już egzekucja i czarne się poddały, gdyż po 11…Sxd7 12. Hxf7 Kd8 13. Sc6+ z wygraniem hetmana matuje w kilka ruchów.
4. Zneutralizuj najlepszą figurę przeciwnika.
Czasami zmuszeni jesteśmy zneutralizowąć więcej niż jedną figurę, spójrzmy na ciekawą partię poniżej. Posunięcie czarnych.
Mocno złożona pozycja do oceny, od razu widać, że kluczową dla nas figurą jest zbyt aktywny Gf4. Jego siłę można wskazać np. po 1…Gd6 2. h3 Sf6 3. Hg5 z łatwą wygraną gdyż Hh6 czy fxg6 są kończące.
Nie pomaga także 1…Gf6 z uwagi na 2. h3 Sh6 3. fxg6 i nie można odbić fxg6 gdyż po 4. Gxe5 z następnym Hxg6 wygrywa od razu. W obu tych wariantach Gf4 odgrywa kluczowe znaczenie.
Czarne zdecydowały się na radykalne rozwiązanie a mianowicie:
1…g5!! Niby ruch oczywisty, ale także podparty analizą aktualnych możliwości przeciwnika, które musimy zneutralizować jedynie w tym momencie!
Grajmy odważnie
Po 2. Gd2 czarne powinny szybko zadbać o zabezpieczenie króla grając 2…f6!? lub Gf6! Dokładniejsze było 2. Gxe5 lecz po wymianie hetmanów na e5 czarne stoją już wizualnie przyjemniej. Ciekawa i złożona opcja to wtrącenie 2. f6+ !? Gxf6 3. Gd2 ofiara piona za przedłużone szanse związane z Wf5 i atakiem na g5. Co ważne bardziej otwartej pozycji w porównaniu do opcji bez f6.
2.h3 białe zdecydowały się na niepotrzebne komplikacje. 2…gxf4 3. Wxf4
3…Kh8! ciekawą alternatywą jest także 3…Gg5 i po wtrąceniu 4. f6! Gxf6 5. Waf1 (możliwe także Wxf6) Gg5 6. hxg4 h4 7. He3 czarne stoją lepiej.
Białe popełnia kolejny błąd, przedłużało szanse 4. hxg4 Sxd3 5. cxd3 Gd6 6. Waf1 z planem Sd4 po Wg8 choć i tutaj czarne stoją lepiej.
4. f6 ?! Wygląda aktywnie, ale jest spóźnione.
4…Sxd3 najdokładniejsze i jedyne prowadzące do wygranej 5. cxd3? Jeszcze można było zagrać 5. Wxg4 Hxg3 6. Wxg3 Gc5 choć widać, że czarne mają przewagę materialną. 5. fxe7 również nie wystarczaa, po Sxf4 wygrywamy gładko.
5…Gd6 proste i skuteczne, 5…Sxf6 także wystarczało. 6. hxg4? Ostatni wariant, który należy doliczyć to 6. Waf1 Gxf4 7. Wxf4 Sxf6! z wygraną od razu.
6…Gxf4 7. Hh4 He5 0-1 i czarne za chwilę wygrały, poniżej finalna pozycja.
